Haber Linki

Yusufeli Kaymakamı Ömer Dereci ve Belediye Başkanı Eyüp Aytekin'in başkanlığında 1-7 Eylül tarihleri arası maden sahalarında inceleme gezisi yapan Yusufeli heyeti, geçtiğimiz hafta Belediye Toplantı Salonunda maden gezisini değerlendirdi ve olumlu, olumsuz yönleri ve önerilerle maden sonuç raporunu çıkardı.

Madencilik ile adı anılmaya başlanan köylerin temsilcileri, yerel yönetim, esnaf, sivil toplum, basın ve değişik meslek gruplarının temsilcilerinin katıldığı maden sahalarını inceleme gezisi, Eskişehir-Sivrihisar- Koza Altın İşletmesi, Uşak-Eşme Tüprag Metal Madencilik A.Ş.'yi, İzmir-Menderes-Efemçukuru’ndaki Yeraltı Altın İşletmesini, Kastamonu-Küre’deki Eti Bakır A.Ş.  ve Rize-Çayeli’ indeki Yeraltı Bakır İşletmesini kapsamıştı.  1-7 Eylül 2015 tarihleri arasında yapılan bu gezi için her katılımcı kendi gözlemlerini, bireysel inceleme ve tespitlerini rapor halinde Belediye Başkanlığına sundu. Belediye toplantı salonunda yapılan toplantıda ferdi raporlar teker teker incelenerek içerikler üç ana başlık altında toplandı ve tek rapor haline getirildi. Madenlerin olumlu ve olumsuz yönleri ile önerileri içeren raporda, sonuç raporunun sadece bir durum tespiti olduğu ifade edildi ve toplantıya katılan heyet üyelerinin tümünün ortak kararı ile aşağıdaki sonuç raporu yayınlandı.

MADEN SAHALARI İNCELEME GEZİSİ SONUÇ RAPORU

Son yıllarda ilçemizde madencilik faaliyetleri ile ilgili olarak bir takım çalışmalar olmaktadır. Bazı firmalar yüzeyden numune toplama faaliyetleri yapmakta, bazı firmalar sondaj çalışmaları yapmakta, bazı firmalar ise lisanslarını alarak ÇED raporu çalışmaları yapmaktadır. Bu süreç içerisinde ilçemiz halkında değişik boyutlarda tartışmalar ve yorumlar şekillenmektedir. Ancak görünen o ki halkımız madencilik ve çevresel etkileri hakkında doğal olarak yeterli bilgi sahibi değildir. Dolayısıyla bu konuda bir araştırma yapmak ve bilgilenmek ihtiyacı kaçınılmaz olmuştur.

İlçemizdeki bu eksikliği gidermek üzere Kaymakamımız ve Belediye Başkanımız inisiyatif geliştirerek, maden sektörü ve madencilik ile tanışmış, maden ile beraber yaşamayı tecrübe etmiş bölgeler ve yaşayanlarını yerinde ziyaret ederek mevcut durumlarını görme ve anlama amacıyla çalışmaların startını Temmuz 2015'te vermişlerdir. Bu kapsamda Belediye Başkan Yardımcımız koordinatörlüğünde; bir taraftan Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nün katkıları ile inceleme gezisi yapılacak bölgeler ve maden sahaları tespit edilerek randevular alınmış, diğer taraftan ise heyetimizi oluşturacak kişiler ile temasa geçilerek organizasyon olgunlaştırılmıştır.

Oluşturulan heyette; madencilik ile adı anılmaya başlanan köylerin temsilcileri, yerel yönetimlerin temsilcileri, esnaf temsilcileri, sivil toplum temsilcileri, basın temsilcileri ve değişik meslek gruplarının temsilcilerinin olmasına özen gösterildi. Bu amaçla ilçemiz ve köylerimizden 42 kişi ile temasa geçilerek inceleme gezisinin amacı ve programı anlatıldı, katılım olup olmayacağı soruldu. Görüştüğümüz kişilerden program hakkında çok olumlu tepkiler alarak % 100 e yakın katılım olacağı görüldü. Ancak seyahat gününe kadar bazı katılımcılar sağlık, ailevi ve ticari gerekçeler ile heyetimize katılamadılar. Bu durumda yeterli süremiz oldu ise aynı temsil grubundan bir başka kişiyi heyetimize davet ettik. Böylece heyet oluşturma çalışmalarımız 30 kişi ile sonuçlandı. Kaymakamımız ve Belediye Başkanımızın başkanlığındaki 30 kişilik heyet 1 Eylül 2015 tarihinde maden bölgeleri inceleme gezisine başladı.

Heyetimiz;

İlk olarak, Eskişehir-Sivrihisar-Kaymaz’daki Açık Kazı Altın İşletmesi olan Koza Altın İşletmesini,

İkinci olarak, Uşak-Eşme Kışladağ’daki Açık Kazı Altın İşletmesi olan Tüprag Metal Madencilik A.Ş.  İşletmesini,

Üçüncü olarak, İzmir-Menderes-Efemçukuru’ ndaki Yeraltı Altın İşletmesi olan Tüprag Metal Madencilik A.Ş.  İşletmesini,

Dördüncü olarak, Kastamonu-Küre’deki Yeraltı Bakır İşletmesi olan Eti Bakır A.Ş. İşletmesini,

Beşinci olarak, Rize-Çayeli’ indeki Yeraltı Bakır İşletmesi olan Eti Bakır A.Ş. İşletmesini ziyaret etti.

Gidilen her bölgede yetkililerden işçi sağlığından çevresel etkilere kadar her konuda bilgiler alındı, sorgulandı. Rehberler eşliğinde maden çıkarılan sahalar, çalışma üniteleri gezildi. Yöneticiler ve çalışanlar ile birebir veya grup halinde görüşmeler yapıldı. Yine gezimizde gidilen bölgedeki ulaşılabilen muhtarlar, belediye başkanları ve kaymakamlar ile görüşmeler yapıldı. Madenlerin işletilmesinden etkilenmiş köy, belde, ilçe ve illere gidilerek heyetimizdeki herkes bağımsız olarak esnafla, ailelerle, işçilerle kısaca ulaşabildiği herkes ile konu hakkında görüşmeler yaptı ve madenin çevre etkileri üzerine gözlemlerde bulundu. Gezi boyunca notlar tutuldu, görüntülü ve sesli kayılar yapıldı.

Bir haftalık gezi süresinin sonunda heyetimizde bulunan her üye bireysel inceleme ve tespitlerini rapor halinde Belediye Başkanlığımıza sundu. Raporlar teker teker incelenerek içerikleri üç ana başlık altında toplanıp aşağıda sıralandığı şekilde tek ortak rapor haline getirildi.

MADEN BÖLGELERİ GEZİ SONUÇ RAPORU

Olumlu Tespitler

1.      Maden sahalarının çevresindeki yerleşim alanlarının altyapı-üstyapı gibi kamunun ortak ihtiyaçları kısmen karşılanmış ve kamu kurumların sosyal projelerine destek verilmiş. Örnek düğün salonu, okul, yol gibi sosyal sorumluluk projeleri.

2.      Hayvan çiftliği ve üzüm bahçeleri gibi örnek ticari işletmeler kurulmak suretiyle yöre insanının istihdamı ve ekonomisine kısmen katkı sağlanmış.

3.      Personel eğitilerek yeterlilik kazandırılmış. Firmalar çalıştıracağı işçiler ve teknik personeli büyük oranda yöreden karşılamış.

4.      Alışverişin çoğunluğu yöre esnafından yapılıyor.

5.      Tahrip edilen alanların tabiata geri kazandırılması ile ilgili ÇED raporundaki gereklilikler yerine getirilmiş ve firmaların çoğunluğu bu konuda son derece hassas davranıyor.

6.      Teknik olarak yapılması gereken tüm testlerin yapıldığı ve tehlikelere karşı önlemlerin alındığı ifade ediliyor.

7.      Siyanürlü atık barajları ve liç alanlarının çevresinde canlı yaşamının olduğu gözleniyor.

8.      Maden firmalarının çoğunluğu kurumsal yapıda ve büyük firmalar olduğu gözlemleniyor.

9.      Atık su ve siyanürlü havuzlar doğal afetlere karşı dayanıklı bir şekilde projelendirilip yapılıyor.

10.  Bazı işletmeler sürekli kontrole açık ve hatta bölgede STK'ların da iştirak ettiği komisyonlar marifeti ile baskın mahiyetinde kontroller yapabiliyor.

11.  Yer altı işletmelerinin yerüstü doğal yapıya daha az zararlı olduğu ve hatta galerilerin üzeri meyve bahçelerinin varlığı gözlendi. Galeri yöntemi ile çıkan artık malzeme tekrardan galerilere doldurularak yer altı göçüklerinin oluşması engelleniyor.

12.  Siyanürü kaybetmemek için siyanürlü atık sular tekrar kullanılıyor. Kontrolsüz şekilde doğaya verilmiyor.

13.  İş sağlığı ve güvenliği konusunda 1. derece risk taşıyan grup olmasına rağmen İş sağlığı ve güvenlik tedbirleri bazı firmalarda yasaların getirdiği zorunluluklardan daha üst seviyede uygulanıyor.

14.  Rehabilitasyon çalışmalarında bölgenin bitki örtüsü ve florası dikkate alınmış.

15.  Maden sahasındaki bölgelerden istihdam ve ekonomik gerekçeler ile ortaya çıkan göçün önüne geçmiş.

16.  Yerel yönetimlere pay veriliyor.

MADEN BÖLGELERİ GEZİ SONUÇ RAPORU

Olumsuz Tespitler

1.      Madenciliğin kendisini anlatamaması, yeterince kamuoyunu bilgilendirmemesi nedeni ile sürekli maden karşıtı eylemler olmuş.

2.      Yer altı işletmelerinde yeraltı sularının, yerüstü kazılarında ise yüzey sularının etkilendiği ve azaldığı, tarımsal alanın daraldığı, bazı bölgelerde toz ve gürültünün olduğu ve sosyolojik yapının etkilendiği ifade edildi.

3.      Maden karşıtlığı ve siyasi ilişkilere göre alandaki işçi profili iki kutuplu olarak şekillenmiş.

4.      Açık kazı yapılan işletmelerde 1 – 1,5 km. çapında 600-1000 metre derinliğinde devasa çukur alanlar ortaya çıkıyor ve bu alanlar rezerv tüketildikten sonra tamamen kapatılmıyor. Rehabilitasyon çalışmaları yapılsa da eski haline dönüştürülemiyor.

5.      Firmaların vaat etiği miktarda istihdam çoğunlukla sağlanamamış. Sürekli istihdam bekleyenler yanılmış.

6.      Geçmiş yıllarda devlet eliyle işletilen maden ocaklarının çevresel etkilerinin çok kötü olduğu hafızalara işlenmiş.

7.      Devlet eliyle işletme yapılırken atık havuzlarının patlaması sonucu temas olunan derelerde (Kastamonu-Küre ilçesi) 50-60 yıldır balık popülâsyonun olmadığı ifade edildi.

8.      Bazı firmalar yöre insanın geleceği ile ilgili hiçbir sosyal (gelir getirici-istihdam sağlayıcı) proje yürütmüyor.

9.      Firmaların işveren pozisyonundan dolayı sektör aleyhinde konuşan insanlara değişik boyutta yaptırımlar uyguladığı bizzat vatandaşlar tarafından ifade edildi. Firmalarla iş yapan hiçbir şahıs, tüzel kişilik, kuruluş ve makamlar alınması gereken tedbirlerle ilgili görüş belirtmiyor. Hatta vatandaşlar firma tarafından 24 saat dinlendiklerini bile düşünüyorlar.

10.  Patlatmalar özellikle eğimli coğrafik bölgelerde sarsıntı heyelan ve göçüklere sebebiyet veriyor. Bu yüzden bedeli ödenerek tahliye edilen konutlar ve mahaller var. Her gün 3 vardiya çalışma üzerinden 3 patlatma yapılıyor. Bu süreç yıllar boyu devam ediyor. Bu durum vatandaşlarda süreğen stresin kaynağı olmuş.

11.  Madencilik faaliyeti uzun yıllar devam etmesi nedeni ile bölgede ekonomik ve sosyal durumlar tamamen madene endeksli bir hal alıyor.

12.  Sivil vatandaşlar heyetimizle konuşmaktan başlangıçta kaçınmalarına rağmen madenden çıkarı olanlar genellikle madenin lehinde çıkarı olmayanlar ise aleyhte konuşuyor.

13.  İşletmeler başlangıçta vatandaşlara yönelik yaptıkları sözlü taahhütleri çoğunlukla yerine getirmemişler.

14.  Siyanürün zararlı etkisinin onlu yıllar sonra ortaya çıkabileceği korkusu oluşmuş.

15.  Firmalar karlılık konusunda ARGE çalışmaları yapmakta olup çevre ile ilgili bir ARGE birimi oluşturmamışlar.

16.  Madenciliğin ve maden işletmelerinin milli ekonomiye katkısının ne kadar olduğu vatandaşlar tarafından sorgulanıyor. Ancak firmalar ve resmi kurumlar tarafından bu konuda yeterince bilgilendirme yapılmamış.

17.  İş talep eden sayısı arttıkça çalışan maaşları düşürülüyor.

18.  Üretim alanlarında, ziyaretçi ve denetimci olmayan günlerde toz ve sarsıntı çevre yerleşim alanlarında çok daha fazla hissediliyor.

19.  Bazı işletmelerde sendikasız işçi çalıştırıldığı ifade ediliyor.

MADEN BÖLGELERİ GEZİ SONUÇ RAPORU

Öneriler

1.      Maden çıkarılmadan önce Maden İşleri Genel Müdürlüğü (MİGEM) tarafından teknik danışmalık birimi oluşturulmalı.

2.      İşçiler sendikalı olmalı.

3.      Maden sahaları işletmeye açılacaksa; sosyal sorumluluk projeleri ve vatandaşlara yapılan bütün taahhütler sözlü olarak değil, ÇED raporunda belirtilerek garanti altına alınmalı.

4.      Taşören hizmetleri ve ticari alışverişlerin yerelden olması mutlaka garanti altına alınmalı.

5.      Kalifiye eleman yöreden yetiştirilerek işçi alımları önceden belirlenen ilkeler doğrultusunda şeffaflıkla yapılmalı. Sektörün en çok ihtiyaç duyduğu meslek grupları torna tefsiye ve motorcu, bu nedenle bu sınıftaki elemanların sayıca daha fazla yetiştirilmesine önem verilmeli.

6.      Ocak kapanmadan önce yöre halkının maden sonrası ekonomik ve sosyal hayatının devamlılık arz etmesi için gerekli tedbirler mutlaka alınmalı.

7.      Çevre olumsuz etkileri azaltılmalı.

8.      Yer altı ve yerüstü sularının her türlü korunması sağlanmalı.

9.      Siyanür, diğer kimyasallar ve ağır metaller hakkındaki bilinenler tüm yönleri ile yöre halkına riskleri ile birlikte anlatılmalı.

10.  Projelerin başlangıcında karşı duran grup ve idari yapılar maden işletmeye açıldıktan sonra maden firması ile ticari ilişkiler kurmakta zorlanıyor. Bu durumu mutlaka önlemek gerekmektedir.

11.  Madenden etkilenen yerleşkelerde yönetimler ve halkla irtibat halinde sorunlar çözülmeli.

12.  Çalışan personelin doyurucu ücretler alması sağlanmalı.

13.  Maden konusunda tecrübesi olan ve kurumsal kuruluşların bu işi yapması tercih edilmeli.

14.  Çevresel zararlarının azlığı nedeni ile tercih şansı varsa, kapalı maden işletmesi tercih edilmeli.

15.  Maden firmaları bölgelerinde bulunan sivil inisiyatif yapılarıyla iletişim kanallarını açık tutmalı. Sürecin yönetimi için ortak bir platform oluşturulmalı.

16.  Sebze meyve hayvancılık ve arıcıkta telafi edici önlemlerin alınarak, oluşacak kayıplara karşın çiftçilere gerekli projeler geliştirilerek destek sağlanmalı.

17.  Maden başlamadan önce yöredeki bitki ve hayvan türü ırkı gibi çeşitliliklerin analizlerinin yapılması ve sayılarının tespit edilmesi ÇED raporu ile yaşamları garanti altına alınmalı.

18.  Maden sahasındaki verimli toprakların taşınarak çevre iyileştirme çalışmasında değerlendirilmesi sağlanmalı. 

19.  Maden olduğu düşünülen bölgelerde yöre insanı temsilen toplumun bütün kesimlerinin içerisinde olacağı bağımsız bir komisyon kurularak ÇED hazırlık sürecinden başlayarak tüm aşamalarda etkin görev yapması sağlanmalı.

20.  Maden yatırımları ve işletmelerinin milli ekonomimize katkısı ne, nasıl ve hangi orandadır. Kamuoyuna şeffaf bir şekilde anlatılmalı.

21.  Dünyadaki başka ülkelerde yapılan maden çalışmalarının örnekleri, insan ve çevre üzerinde uzun vadedeki etkileri ve bu konuda yapılan bilimsel araştırmalar, uluslararası düzeyde bilimin kabul ettiği normlar ile birlikte karşılaştırmalı olarak kamuoyu ile paylaşılmalı.

 

1-7 Eylül 2015 tarihinde 5 ayrı maden bölgesine yaptığımız inceleme gezisi sonucunda ortaya çıkan tespit ve önerilerimiz bu şekildedir. Bu sonuç raporu madenin yanında veya karşısında olduğumuzun değil sadece bir durum tespitinin ifadesidir. Bu rapor aşağıda isimleri yazılı olan ‘Yusufeli İlçesi Heyetinin Maden Bölgeleri İnceleme Gezisi Sonuç Raporu’ olup kamuoyuna saygı ile sunulur. 20.11.2015

 

YUSUFELİ MADEN BÖLGELERİ İNCELEME GEZİ HEYETİ

1	Ömer Dereci	Kaymakam
2	Eyüp Aytekin	Belediye Başkanı
3	Mehmet Akıllı	Belediye Başkan Yardımcısı
4	Furkan Çakmak	İl Genel Meclisi Üyesi
5	Aydın Şahin	Belediye Meclis Üyesi
6	Osman Ünal	Belediye Meclis Üyesi
7	Ahmet Kaplan	Belediye Meclis Üyesi
8	Miktat Demirkıran	Belediye Meclis Üyesi
9	Cengiz Furat	Belediye Meclis Üyesi
10	İbrahim Özdemir	Fen İşleri Müdürü
11	Erkin Tokgöz	Kültür ve Sosyal İşler Müdürü
12	Mehmet Eğilmez	Esnaf Kredi Kefalet Kooperatifi Başkanı
13	Serkan Koptagit	Kılıçkaya Muhtarı
14	Yüksel Yıldırım	Hasanağa Muhtarı
15	Nurettin Kılıç	Çevreli Muhtarı
16	Muzaffer Tunç	Boyalı Muhtarı
17	İkram Yurt	Alanbaşı Muhtarı
18	Nurettin Yıldırım	Meşecik Muhtarı
19	Cevdet Ağduman	Basın -Yusufeli Haber
20	Nusret Durur	Basın- DHA
21	Yener Dedeoğlu	Basın -AA
22	Ayhan Çolak	Metalurji ve Malzeme Mühendisi
23	Hüseyin Çelik	Esnaf
24	Ahmet Keleş	Esnaf
25	Mehmet Ali Demirci	Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası Tem.
26	Mustafa Bağcı	Anadolu Lisesi Müdürü
27	Recep Yer	Yusufeli Bal Üreticileri Birliği Bşk
28	Mürsel Korkmaz	Seyahat Görevlisi
29	Hakan Koçak	Seyahat Görevlisi
30	Süleyman Çakal	Seyahat Görevlisi